1. Lập kế hoạch tài chính cá nhân là gì?  

Lập kế hoạch tài chính cá nhân (KHTCCN) là quá trình quản lý toàn diện dòng tiền, dựa trên thu nhập và chi tiêu cũng như quản lý tài sản để đạt được các mục tiêu tài chính trong ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. Mục tiêu của việc này là tích lũy, xây dựng, tăng trưởng cũng như bảo vệ tài sản một cách bền vững.

Trong thời đại biến động kinh tế, việc lập kế hoạch tài chính cá nhân không còn là lựa chọn mà là yêu cầu bắt buộc để đảm bảo an toàn cho tương lai. Một kế hoạch tốt giúp bạn: Chủ động trước rủi ro (ốm đau, thất nghiệp); Tích lũy cho mục tiêu lớn (mua nhà, hưu trí); Thoát khỏi "vòng xoáy" nợ nần.  

2. Vì sao phải lập kế hoạch tài chính cá nhân?  

Tránh "bẫy" chi tiêu vô tội vạ  

Thống kê cho thấy 68% người Việt tiêu hết tiền lương trong 1 tuần đầu của tháng. Do đó, lập kế hoạch tài chính giúp bạn nắm rõ dòng tiền, hạn chế mua sắm không cần thiết, tránh tình trạng chi tiêu vượt mức và rơi vào nợ nần. Bên cạnh đó, kế hoạch tài chính còn giúp bạn chuẩn bị trước cho những tình huống khẩn cấp như mất việc làm, tai nạn hoặc khủng hoảng kinh tế.

Đạt được mục tiêu tài chính dài hạn

Nếu không có kế hoạch tài chính, bạn sẽ khó đạt được các mục tiêu lớn như mua nhà, đầu tư kinh doanh hoặc nghỉ hưu thoải mái. Có một lộ trình tài chính rõ ràng giúp bạn tiết kiệm và đầu tư hợp lý để đạt được những cột mốc quan trọng. Ví dụ nếu bạn muốn mua nhà 3 tỷ trong 5 năm thì bạn cần tiết kiệm 50 triệu đồng/ tháng, cùng với mức đầu tư lãi kép 7%/năm.

Tối ưu hóa nguồn thu nhập

Kế hoạch tài chính cá nhân không chỉ giúp bạn kiểm soát chi tiêu mà còn tạo ra cách gia tăng thu nhập. Việc đầu tư thông minh, phát triển kỹ năng hoặc tìm kiếm cơ hội kinh doanh có thể giúp bạn tối ưu hóa dòng tiền và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Chuẩn bị cho tuổi già và nghỉ hưu

Một kế hoạch tài chính trọn đời bao gồm cả việc chuẩn bị cho giai đoạn nghỉ hưu. Nếu bạn không có kế hoạch từ sớm, khả năng lớn là bạn sẽ gặp khó khăn tài chính sau khi bạn về hưu. Việc xây dựng quỹ hưu trí ngay từ khi còn trẻ sẽ giúp bạn an tâm về tài chính khi về già.

3. Các bước lập kế hoạch tài chính cá nhân chi tiết

Bước 1: Đánh giá tình hình tài chính hiện tại

Trước khi lập kế hoạch, bạn cần hiểu rõ về tình trạng tài chính của mình, bao gồm:

• Thặng dư hàng tháng = Tổng thu nhập – tổng chi tiêu. Hiện tại bạn có thặng dư hàng tháng hay không? Nếu không thì bạn đang gặp vấn đề về tài chính và bạn cần tăng thu giảm chi hoặc phải cơ cấu lại tài sản để có thặng dư hàng tháng. 
• Cơ cấu tài sản hiện tại của bạn cần đảm bảo: tính hiệu quả, tính thanh khoản, tính đa dạng và tính tối ưu rủi ro. 

Tính hiệu quả: tài sản của bạn có tiềm năng tăng trưởng tốt trong chu kỳ kinh tế hiện tại hay không. 

Tính thanh khoản: khả năng chuyển đổi thành tiền mặt của tài sản có nhanh và đảm bảo giá trị khi bạn cần hay không. 

Tính đa dạng: thể hiện tài sản có bạn có bao gồm nhiều lớp tài sản khác nhau. 

Tính tối ưu rủi ro: cơ cấu tài sản của bạn có phù hợp với kỳ vọng lợi nhuận và rủi ro thấp nhất.

• Nợ: Vay mua nhà, thẻ tín dụng.  
• Tài sản ròng = Tổng tài sản – tổng nợ. Nếu tài sản ròng của bạn là âm thì bạn đang có rủi ro lớn và cần phải giảm các khoản nợ. Ngoài ra, các khoản nợ của bạn có lãi suất thấp nhất hay chưa?  Số tiền phải trả ngân hàng hàng tháng có quá sức đối với khả năng tài chính của bạn và có rủi ro phát sinh nợ quá hạn hay không?

Bước 2: Xác định mục tiêu 

• Cụ thể: Mục tiêu cần được cụ thể hóa cùng với giá trị. Ví dụ mua nhà 2 tỷ.  
• Đo lường: Số tiền bạn cần phải có để đạt được mục tiêu. Ví dụ cần 500 triệu đồng trả trước.  
• Khả thi: Lên phương án cụ thể phù hợp với khả năng tài chính của bản thân. Ví dụ tiết kiệm 15 triệu/tháng trong 3 năm.  
• Thời hạn: Thời gian cụ thể để triển khai kế hoạch. Ví dụ, bạn sẽ vay ngân hàng 1,5 tỷ để mua nhà vào năm 2027. 

Bước 3: Lập ngân sách chi tiêu hợp lý

Việc lập ngân sách giúp bạn kiểm soát thu nhập và chi tiêu một cách hiệu quả. Hãy áp dụng quy tắc 50/30/20 khi lập kế hoạch tài chính cá nhân:

• 50% thu nhập: Dành cho các nhu cầu thiết yếu như nhà ở, thực phẩm, hóa đơn.
• 30% thu nhập: Dành cho các chi tiêu cá nhân và giải trí.
• 20% thu nhập: Tiết kiệm, đầu tư và lập quỹ khẩn cấp.

Bước 4: Xây dựng quỹ khẩn cấp

Một quỹ khẩn cấp giúp bạn đối phó với những tình huống bất ngờ mà không cần vay nợ. Số tiền trong quỹ này nên bằng 3-6 tháng chi phí sinh hoạt và được gửi vào tài khoản có tính thanh khoản cao.

Bước 5: Quản lý và giảm nợ hiệu quả

Nợ có thể là công cụ tài chính hữu ích nếu được sử dụng đúng cách, nhưng cũng có thể là gánh nặng nếu không được kiểm soát. Do đó bạn cần:

• Ưu tiên trả các khoản nợ có lãi suất cao trước, chẳng hạn như nợ tín dụng.
• Không nên vay nợ với các khoản không cần thiết để tránh áp lực tài chính.
• Tận dụng nợ vay để đầu tư nếu có kế hoạch sinh lời bền vững.

Bước 6: Đầu tư tích sản với chứng chỉ quỹ mở

Quỹ mở là lựa chọn tối ưu cho những người muốn đầu tư vào thị trường chứng khoán nhưng không có nhiều thời gian hoặc không có kiến thức chuyên môn. Quỹ mở được quản lý bởi các chuyên gia tài chính, giúp tối ưu hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro thông qua đa dạng hóa danh mục đầu tư.

Ví dụ: Quỹ mở TCCF của TCAM tập trung đầu tư vào danh mục cổ phiếu của những doanh nghiệp đầu ngành, có tiềm năng tăng trưởng cao trong tương lai.

Bước 7: Điều chỉnh kế hoạch

Môi trường và cuộc sống cá nhân luôn thay đổi, vì vậy bạn cần kiểm tra lại kế hoạch tài chính ít nhất mỗi năm một lần để điều chỉnh phù hợp. Những yếu tố cần xem xét bao gồm:

• Thu nhập có thay đổi không?
• Chi phí sinh hoạt có tăng không?
• Mục tiêu tài chính có cần điều chỉnh không?
• Các khoản đầu tư có đang sinh lời như mong muốn không?

4. Kết luận

Lập kế hoạch tài chính cá nhân không chỉ giúp bạn kiểm soát thu nhập, chi tiêu mà còn đảm bảo tương lai tài chính ổn định. Bằng cách đánh giá tài chính hiện tại, xác định mục tiêu, lập ngân sách, quản lý nợ, đầu tư thông minh và kiểm tra định kỳ, bạn sẽ xây dựng được một chiến lược tài chính bền vững. Hãy bắt đầu lập kế hoạch tài chính cá nhân từ hôm nay để đảm bảo một cuộc sống tài chính thịnh vượng.