1. THIẾU HIỂU BIẾT VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CÁ NHÂN

Nhiều bạn trẻ bước vào đời với kiến thức tài chính gần như bằng không. Khác với các nước phát triển, nơi học sinh được dạy về ngân sách, tiết kiệm và đầu tư từ bậc phổ thông, giới trẻ Việt Nam thường phải tự mò mẫm hoặc học qua sai lầm. Hậu quả là họ không biết cách lập kế hoạch chi tiêu, dễ rơi vào tình trạng "kiếm bao nhiêu xài hết bấy nhiêu". Chẳng hạn, một sinh viên mới đi làm có thể tiêu hết lương vào mua sắm, du lịch mà không để dành cho tương lai.

Giải pháp: Cần chủ động học hỏi từ sớm qua sách vở, khóa học trực tuyến, hoặc tham khảo từ người có kinh nghiệm. Quy tắc 50-30-20 (50% thu nhập cho nhu cầu thiết yếu, 30% cho mong muốn cá nhân, 20% tiết kiệm) là một bước khởi đầu lý tưởng.

2. KHÔNG XÂY DỰNG THÓI QUEN TIẾT KIỆM

"Tiết kiệm là một nghệ thuật lớn hơn cả việc kiếm tiền" – Benjamin Franklin. Thế nhưng, nhiều bạn trẻ xem việc tiết kiệm là "chuyện của ngày mai", dẫn đến không có khoản dự phòng khi gặp rủi ro. Một nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới năm 2022 chỉ ra rằng 60% người Việt không có đủ tiền để trang trải nổi 3 tháng nếu mất thu nhập.

Giải pháp: Bắt đầu tiết kiệm ngay từ những khoản nhỏ, dù chỉ 10% lương. Tự động hóa quá trình bằng cách chuyển tiền vào tài khoản tiết kiệm ngay khi nhận lương. Xây dựng quỹ khẩn cấp tối thiểu 6 tháng chi phí sinh hoạt để đối mặt với khủng hoảng.

3. TIÊU XÀI VÀO TIÊU SẢN THAY VÌ TÀI SẢN

Nhiều bạn trẻ sẵn sàng chi hàng chục triệu đồng cho điện thoại đời mới, xe máy phân khối lớn, hoặc những món đồ hiệu chỉ để "bằng bạn bằng bè". Những khoản này đều là tiêu sản – mất giá theo thời gian. Trong khi đó, họ lại bỏ qua cơ hội đầu tư vào tài sản sinh lời như cổ phiếu, trái phiếu, bất động sản, hoặc thậm chí là kiến thức bản thân.

Ví dụ: Một chiếc iPhone 15 Pro Max trị giá 30 triệu đồng sẽ mất 50% giá trị chỉ sau một năm, trong khi 30 triệu đầu tư vào một quỹ chỉ số có thể sinh lời 10–15% mỗi năm.

Giải pháp: Phân biệt rõ giữa tài sản (đem lại thu nhập) và tiêu sản (ngốn chi phí). Ưu tiên mua sắm có mục đích, tránh chạy theo xu hướng.

4. ĐẦU TƯ MUỘN VÀ THIẾU KINH NGHIỆM

Nhiều người trẻ cho rằng đầu tư là "chuyện của người có tiền", nên chỉ bắt đầu khi đã tích lũy được số vốn lớn. Điều này dẫn đến hai rủi ro:

1. Bỏ lỡ lợi thế lãi kép : Số tiền nhỏ đầu tư từ sớm có thể tăng trưởng mạnh theo thời gian.
2. Thiếu kinh nghiệm : Đầu tư ồ ạt khi có vốn lớn dễ dẫn đến quyết định sai lầm do thiếu hiểu biết.

Giải pháp: Bắt đầu với số vốn nhỏ (5–10 triệu đồng) vào kênh an toàn như quỹ ETF, trái phiếu chính phủ. Học hỏi từ sách vở ("Cha Giàu Cha Nghèo" , "Nhà Đầu Tư Thông Minh" ) và rút kinh nghiệm từ thất bại.

5. MẮC BẪY LỪA ĐẢO TÀI CHÍNH

Khi thiếu kiến thức, giới trẻ dễ trở thành mục tiêu của các chiêu trò lừa đảo như đa cấp biến tướng, đầu tư "siêu lợi nhuận", hoặc vay tiền qua app với lãi suất cắt cổ. Một nghiên cứu của Bộ Công an năm 2023 cho thấy 40% nạn nhân của lừa đảo tài chính là người dưới 30 tuổi.

Giải pháp:

• Nghiêm túc kiểm tra thông tin : Không tin vào cam kết lợi nhuận trên 20%/năm.
• Báo cáo ngay khi nghi ngờ : Liên hệ ngân hàng hoặc cơ quan chức năng nếu phát hiện dấu hiệu lừa đảo.

KẾT LUẬN

Những sai lầm tài chính không chỉ ảnh hưởng đến hiện tại mà còn đe dọa tương lai của giới trẻ. Để tránh điều này, mỗi người cần trang bị kiến thức từ sớm, rèn luyện kỷ luật chi tiêu, và dũng cảm bắt đầu đầu tư dù với số vốn nhỏ. Warren Buffett từng nói: "Đừng tiết kiệm những gì còn lại sau khi tiêu, hãy tiêu những gì còn lại sau khi tiết kiệm." Hãy hành động ngay hôm nay để không phải hối tiếc ngày mai!